Duiding en symboliek

Een wapen voor de familie Reijnders,
duiding en symboliek
 Waarom een familiewapen?

Ik vond het een mooi idee om, nu dat onze familiegeschiedenis (grotendeels) in beeld is, de kenmerkende aspecten daarvan weer te geven met een passend symbool.

Eén manier van symboliek is door de kenmerken van de familie te vertalen naar een heraldisch beeldmerk.
In West-europa is de heraldiek de cultuuruiting die zich al meer dan 800 jaar bezig houdt met het vormgeven van familiebeeldmerken op grond van de familie-eigen achtergrond. Deze manier van familieaanduiding is typisch iets van onze streken.

In 1645 zei Thomas de Rouck daarover in zijn boek "Den Nederlandtschen Herauld" (het eerste handboek voor heraldiek in de Nederlandse taal): "Want 'tis seecker, dat door figueren en coleuren, de armories zijn als historien, spreeckende de geschiedenissen van ydere familie" (bron 1). 
Met hedendaagse woorden, het familiewapen met haar vormgeving symboliseert de eigen geschiedenis van een familie. 

In de traditie van de heraldiek zijn er vormregels waaraan een familiewapen dient te voldoen. Het ontwerpen van een nieuw wapen is daarom iets voor deskundigen op dat gebied.
Voor dit bestek is het goed om te weten dat de oorsprong van het wapen was: onderlinge herkenning van strijders op het slagveld. Vanaf de 12e eeuw leverden geharnaste ridders met elkaar strijd met gesloten vizier. Onherkenbaar voor elkaar.
Het doel  was dus, snel zien wie bij wie hoorde.
De vormgeving die bij die functie past is: eenvoud van ontwerp en felle, contrasterende kleuren. Op die manier was een wapen al van veraf goed herkenbaar. In het begin werd dit teken op de helm en het schild geschilderd, en later ook op de tuniek, paardendeken en een vaandel aangebracht (bron 2).

Voor meer informatie over de achtergronden van heraldiek verwijs ik naar de hierna volgende paragraaf "Heraldiek: achtergronden" en de website WAZAMAR, die een schat van informatie bevat (zie button op de pagina "Nuttige
web-links"). 

De regels voor het ontwerpen van een nieuw familiewapen zijn in die 800 jaar nauwelijks gewijzigd. Uitgangspunt voor een nieuw familiewapen is nog steeds: duiding. Aan het wapen kun je herkennen met wie je te maken hebt. 

Koppeling naar het familiewapen Reijnders

De geschiedenis van de familie Reijnders vertelt nu wie we zijn. Waar stammen we vanaf, waar komen we vandaan, wat is ons verhaal. Dat is de duiding. Dit is daarna kernachtig samengevat in het nieuwe familiewapen. 
Ontwerp en symboliek

Onze familiegeschiedenis is daarna voorgelegd aan H.C. (Henk) 't Jong, heraldicus en heraldisch kunstenaar te Dordrecht. Uit die geschiedenis heeft hij kenmerkende elementen gelicht en daarbij een treffende symboliek bedacht. Met die symboliek heeft hij vervolgens ons familiewapen ontworpen. 
Motivatie familiewapen

Hieronder wordt toegelicht hoe een aantal belangrijke elementen uit de familiegeschiedenis zijn vertaald naar symbolen in het familiewapen. Met de kennis van die familiegeschiedenis is het eigenlijk een puzzel die in elkaar valt, het is logisch.
 De vos herinnert aan het patroniem Reyners, van de naamgever van onze familie, Reyner Aletten. Hij is ook de naamgever van de boerderij "Reynershof" op Maxet.
Daar is onze familienaam ontstaan op 29 januari 1664. 
Op die dag was Win Engels getuige bij de doop van Mathias Senties en gebruikt hij voor het eerst zijn aliasnaam: Wynardus Reyners. In hetzelfde jaar, bij de doop van zijn dochter Gertrudis, op 28 september 1664, gebruikte hij deze naam voor het eerst binnen onze familie. Hij noemde zich  Wyn Reyners.
Hij woonde toen al enkele jaren bij zijn echtgenote Cornelia Aletten op "Reynershof".  En volgens gebruik noemde zich naar de boerderij waar hij woonde.

De vos slaat natuurlijk op de beroemdste vos in de Nederlandse literatuur, Reynaert de Vos (bron 3).
Hij was een rebel. Dit satirisch dierenverhaal neemt de middeleeuwse samenleving met haar standen (geestelijkheid, adel, boeren) op de hak (bron 4).

Daarmee is deze vos het symbool voor het ontstaan van onze familienaam Reyners uit haar voorloper Engels. 

 De kleur van het schild (blauw) en de gouden rozen zijn ontleend aan, en een verwijzing naar, het gemeentewapen van Heythuysen, de bakermat van onze familie.
Het hiernaast getoonde, oudste gemeentewapen van Heythuysen is verleend in 1819, na het ontstaan van het Koninkrijk der Nederlanden. Het is gebaseerd op een oud zegel van de schepenbank van Heythuysen (bron 5).

Over de achtergrond van deze kleuren is meer informatie beschikbaar in de hierna volgende paragraaf, "Achtergronden".
 Het helmteken is het symbool van de eerste wapenvoerder. De passer symboliseert de uitdrukking
"Constantia et labore", wat zoveel betekent als
"door volharding en inspanning". Ik zie deze gedachte als mijn levensmotto.
Voor het eerst werd dit motto gevoerd door Christoffel Plantijn (1520-1589). Het wordt gesymboliseerd door een gouden passer, met één staand been (symbool voor standvastigheid) en één draaiend been (symbool voor de arbeid). Hij, een boekdrukker, gebruikte de passer als symbool voor zijn doorzettingsvermogen en inspanning om zijn bedrijf op te bouwen. Het was ook zijn boekdrukkers-merkteken (bron 6). 

Certificering

Henk 't Jong heeft met bovenstaande symbolen onderstaand familiewapen ontworpen en daarna, op 15 oktober 2016, van een wapencertificaat voorzien. 
Het certificaat betekent dat er geen gelijk wapen bestaat bij een andere familie, het is uniek. 


Registratie

Na deze stap is voor het familiewapen een wapenbrief aangevraagd bij het Nederlands Genootschap voor Heraldiek (NGH) in Den Haag. Dat betekent dat het wapen, na een toetsing en positieve beoordeling, wordt geregistreerd in een openbaar wapenregister. De toetsing vindt plaats om te voorkomen dat een al bestaand wapen wordt aangenomen en er wordt getoetst of het nieuwe wapen voldoet aan de heraldische regels.
Bij raadpleging van het wapenregister kan iedereen zien dat ons familiewapen al bestaat, wat wederrechtelijke toe-eigening (usurpatie) dient te voorkomen. 

Op 4 maart 2017 is van het familiewapen Reijnders, onder een gezellige borrel, in Den Haag de wapenbrief uitgereikt door het NGH (zie hieronder). De wapenbrief is in hun register opgenomen onder nummer NGH 2017.16


 Publicatie 

Daarna is de registratie van het nieuwe familiewapen door het Nederlands Genootschap voor Heraldiek gepubliceerd in haar periodiek Blazoen op 23 maart 2017 (jaargang 3, nummer 1, zie onder, bron 7) en op haar website in het wapenregister (op 14 april 2017), dat daar ook kan worden geraadpleegd. 
Het NGH stelt zich ten doel door publicatie van de desbetreffende wapens in Blazoen en op de website publieke consensus te laten ontstaan. 

Vervolgens is het wapen ook opgenomen in het wapenregister van WAZAMAR, een verzamelregister voor de Nederlanden (inclusief België). In dat register staan nu 2616 geregistreerde familiewapens in de Nederlanden
(stand 12-5-2021) . Daarnaast zijn er in de Nederlanden nog circa 45.000 niet geregistreerde wapens. 

Hieronder heb ik buttons opgenomen met een rechtstreekse verwijzing naar het familiewapen in de registers. 

Eindresultaat

Op grond van een gedegen familieonderzoek zijn er kenmerken van onze familie gevonden die een stevig fundament vormen voor de symboliek in het familiewapen. Dat is voorwaarde voor het ontwerpen van een wapen wat de tand des tijds moet kunnen doorstaan. Ik ben er gerust op dat dat in dit geval is geslaagd. En daarmee vormt dit wapen een mooi einde van een interessante ontdekkingsreis en het begin van een mooi familiebezit. 

 

Bronnen

1.
"Den Nederlandtschen Herauld, ofte Tractaet van wapenen en politycken adel", Thomas de Rouck, Amsterdam,
     Jan Janssen, 1645, blz. 54.
2
.  "Heraldiek. Wapens kennen en herkennen", H. Rottier en M. van de Cruys, Uitgeverij Davidsfonds, Leuven, 2004.
3.
  "Wapenontwerp Reijnders", Atelier de Raaf, Henk 't Jong, e-mail 14-9-2016.
4.  "Van den vos Reynaerde", door Willem, die Madoc maecte, 13e eeuw. Vertaling door Arjaan van Nimwegen,

      Spectrum, 1979.
5.  Gemeentewapen van Heythuysen, 
https://www.hogeraadvanadel.nl/heraldiek/databank-overheidsheraldiek /
      https://www.therightproductions.nl/ hogeraadvanadel/ index.php?id=109&wapen=1290

6.  Christoffel Plantijn, leven en werk. https://nl.wikipedia.org/wiki/Christoffel_Plantijn.
7.  "Blazoen", Kwartaalblad voor Heraldiek en Zegelkunde, Nederlands Genootschap voor Heraldiek, jaargang 3,

      nummer 1, 23 maart 2017.


Share by: